Een blunder van hier tot Tokio. Hoe lang gebruiken we die uitdrukking eigenlijk al?

Van sommige uitdrukkingen besef je – of meen je te beseffen – dat die er niet altijd zijn geweest. Vooral als je wat ouder bent, zijn er heel wat uitdrukkingen die pas tijdens jouw leven zijn ontstaan. Zo heb je de uitdrukking 'van hier tot Tokio'. Was die er altijd al? Nee, waarschijnlijk niet, want eerdere generaties hadden het toch eerder over 'van hier tot ginder', waarbij dat laatste woord soms werd verbasterd tot 'gunder' of 'gunter'.

Een kijkje in oude woordenboeken bevestigt ons vermoeden. De oudste vindplaats in een woordenboek voor 'van hier tot Tokio' is de 30e druk van het Koenen woordenboek Nederlands uit 1999. De Dikke van Dale vermeldt het voor het eerst in 2005.

Natuurlijk lopen woordenboeken altijd wat achter: een uitdrukking moet zich eerst een tijdje bewijzen in de taal voordat ze in het woordenboek wordt opgenomen. Gelukkig zijn er databanken met oude kranten. In LexisNexis vinden we een citaat uit NRC-Handelsblad van 17 april 1990: 'Voor racen moet je een conditie hebben van hier tot Tokio'. Nu gaat LexisNexis helaas niet veel verder terug dan 1990. Een site die dat wel doet is Delpher. En daar vinden we een citaat uit Het Vrije Volk van 18 mei 1977 (!), waarin de geïnterviewde Rijk de Gooyer zegt een sympathisant te zijn van Joop den Uyl: 'Toen hij kwam, kreeg hij een erfenis van hier tot Tokio en daar is dan nog eens een oliecrisis bijgekomen'.

Pas 22 jaar na deze uitspraak verscheen de uitdrukking in het woordenboek. Zouden er nóg oudere vindplaatsen zijn?