Spreekwoorden, wie gebruikt ze nog? Want spreekwoorden zijn toch oubollige tegeltjeswijsheden of tot op de draad versleten clichés?

Niet dus. Spreekwoorden zijn kernachtige uitspraken die goed van pas kunnen komen als je in een paar woorden een al dan niet diepzinnige levenswijsheid wilt meedelen. Toegegeven, niet altijd zijn ze origineel, die oude spreekwoorden van het type ‘na regen komt zonneschijn’ en ‘ieder huisje heeft zijn kruisje’. Maar stel je eens voor hoeveel woorden je nodig hebt om dezelfde gedachte uit te drukken als zulke spreekwoorden er niet zouden zijn… In de praktijk gebruikt dan ook iedereen ze. Want het mooie van spreekwoorden is dat ze niet alleen bondig verwoorden wat je bedoelt, maar dat een ander ook nog eens meteen snapt wat je ermee wilt zeggen.

Sommige spreekwoorden zijn stokoud, maar dat zijn ze lang niet allemaal. Nog steeds komen er nieuwe spreekwoorden bij: ‘je moet het dak repareren als de zon schijnt’ is nog vrij jong, net als ‘in ieders leven moet wat regen vallen’ en ‘de leugen regeert’. Ook veranderen spreekwoorden geregeld van vorm of betekenis. Zo is het oude spreekwoord ‘ziekte komt te paard en gaat te voet’ ten tijde van de kredietcrisis definitief veranderd in ‘vertrouwen komt te paard en gaat te voet’. En de ‘ouwe aap’ in ons traditionele spreekwoord ‘een ouwe aap kun je geen kunstjes leren’ heeft de laatste jaren onder invloed van het Engelse spreekwoord ‘you can’t teach an old dog new tricks’ concurrentie gekregen van een ‘oude hond’.

Zulke processen van vernieuwing en verandering maken de spreekwoordenschat een boeiend onderwerp voor een luchtig geschreven boekje over de herkomst en het gebruik van onze spreekwoorden: Kun je een ouwe aap nog kunstjes leren? Niet alleen staat het bomvol interessante weetjes over de spreekwoorden zelf, maar het bevat ook nuttige informatie over hoe politici, schrijvers, zangers én uzelf ze gebruiken.

En dat voor slechts een tientje: geen geld voor wie nog op zoek is naar het ideale vaderdagcadeau!