Taal, we raken er nooit over uitgepraat. Als je erop gaat letten, valt je steeds weer iets nieuws op: een woord dat een andere betekenis krijgt, een uitdrukking die in de politiek plotseling wel erg vaak wordt gebruikt, een afwijkende woordvolgorde die je om de haverklap hoort, een metafoor die uit het Engels is vertaald en opeens door Jan en alleman wordt gebruikt. Soms wordt de taal er mooier van, soms lelijker – dat is een kwestie van smaak.

Ruim vijf jaar geleden ging ik meewerken aan de taalrubriek in dagblad Trouw. Sindsdien schrijf ik – als een soort trendwatcher – driemaal per week een stukje in de krant over iets wat me opvalt in het actuele taalgebruik. Over afluisteren bijvoorbeeld, dat we behalve met onze oren tegenwoordig ook met onze ogen doen getuige jonge uitdrukkingen als ‘het internet afluisteren’ of ‘e-mailverkeer afluisteren’. Over het woord vluchteling, dat haast ongemerkt een andere gevoelswaarde heeft gekregen nu we daarmee vaak economische migranten aanduiden. Over de uitdrukkingen bezorgde burger en witte mannen, die in korte tijd een politieke lading hebben gekregen. Net als het woord deugen, dat sinds de geboorte van de deugmens bij lang niet iedereen meer zo’n positieve betekenis heeft. Die deugmens zelf is uit taalkundig oogpunt trouwens ook interessant: nog niet zolang geleden hadden we het over deugende, linkse of boze mensen, nu vinden we deugmens, linksmens en boosmens eigenlijk al zo raar niet meer.

De taalrubriek in Trouw biedt mij de mogelijkheid om elke week als een taaltrendwatcher zulke verschijnselen te signaleren. Daarbij heb ik de luxe te worden geholpen door de lezers van de krant. Die sturen vrijwel dagelijks mailtjes met vragen over formuleringen in de krant die hun zijn opgevallen. Toen ik met de taalrubriek begon, dacht ik na een jaar wel uitgeschreven te zullen zijn, maar nu, ruim vijf jaar later, is het lijstje met interessante taalkwesties om nog eens over te schrijven langer dan ooit. Gelukkig maar, want dat bewijst dat het Nederlands volop in ontwikkeling is. En dat ík er niet over uitgepraat raak, komt doordat ú als taalgebruiker de taal schept en herschept terwijl u praat en schrijft.

Op 7 november verschijnt bij Van Dale onder de titel Dat gaat ’m niet worden een selectie van 101 taaltrends die Ton den Boon de afgelopen jaren in Trouw schreef, aangevuld met weetjes over de besproken woorden, uitdrukkingen en formuleringen.

Ton den Boon, auteur van Dat gaat ’m niet worden.