Na de goede ontvangst van de vernieuwde reeks Van Dale Pocketwoordenboeken in 2013 begon het een beetje te knagen bij de redactie. Van de ene dag op de andere leken de Middelgrote woordenboeken opeens tien jaar ouder. Werd het niet eens tijd om ook deze reeks aan te pakken? De beslissing bleek een hamerstuk, de uitvoering had iets meer voeten in de aarde... maar na een maandenlange intensieve bewerking is het dan zover en presenteren we met trots de tweede, geheel vernieuwde editie van de Van Dale Middelgrote woordenboeken.

Vernieuwde woordenschat
Als je verder komt bij het leren en gebruiken van een vreemde taal, heb je woordenboeken nodig die meer te bieden hebben dan de Pocketwoordenboeken en kom je uit bij de Van Dale Middelgrote woordenboeken. Deze zijn bij uitstek geschikt voor geïnteresseerde taalgebruikers, gevorderde taalcursisten, leerlingen in de bovenbouw van het middelbaar onderwijs en studenten op hogescholen en universiteiten.

De Middelgrote woordenboeken bevatten een brede, met zorg uitgekozen selectie van het Nederlands en de vreemde talen. Een kleine greep uit de nieuwe woorden: reisadvies, rellen (als werkwoord), rentelast, respectloos, resultaatvoetbal, retecool, retweeten. Voorbeelden van toevoegingen in de vreemde talen: cogeneration, dead-treeware, game changer, ICE number, spree killer, staycation (Engels-Nederlands), appli, bruxisme, calmos, décrocheur, incivilités, mobinaute (Frans-Nederlands), altengerecht, Bauchentscheidung, Energiewende, fehldeuten, Intensivtäter, ironiefrei, Zugbindung (Duits-Nederlands).

Tijdens de bewerking is ook uitgebreid aandacht besteed aan uitdrukkingen en verbindingen die - hoewel niet per se nieuw - niet mogen ontbreken, zoals in de aanloop naar de verkiezingen, een aangepaste woning, het is een abc'tje, een emotionele achtbaan, op een achternamiddag, een afgetekende overwinning, tot op het bot afgekloven, zijn hersens afpijnigen, de alarmbel luiden en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Ook de selectie in België gebruikelijke woorden, betekenissen en uitdrukkingen is onder de loep genomen en uitgebreid: GAS-boete, kotstudent, rijksregisternummer, een pak beter, het halen van enz.

Heldere vormgeving
Een belangrijke vernieuwing in de vormgeving is dat het lidwoord voortaan vóór het trefwoord in de kantlijn wordt geplaatst. Superduidelijk en nuttig voor het ontwikkelen van een juist woordbeeld. Ook over het kleurgebruik is goed nagedacht. Zo is in voorbeeldzinnen het belangrijkste woord blauw gemaakt, zodat je snel vindt wat je zoekt. Handig als je bij een examen even wilt opzoeken wat ook alweer het verschil is tussen olie op de golven gooien en olie op het vuur gooien. In het woordenboek Nederlands zijn ook de synoniemen voorzien van een kleurtje, waardoor ze extra goed opvallen. Dat komt goed van pas als je een tekst moet schrijven en niet telkens hetzelfde woord wilt gebruiken.

Informatiekaders
Een opvallend element in de Middelgrote woordenboeken zijn de honderden kaders met informatie over bijvoorbeeld woordsoorten en spelling: hoe vervoeg je housen of bridgen, is het ten allen tijde of te allen tijde en hoe gebruik je het woord beseffen als je het echt goed wilt doen? De kaders in de vertaalwoordenboeken waarschuwen voor valkuilen en bevatten taalweetjes en tips, zoals voor het voeren van een telefoongesprek in het Engels, Frans of Duits. Daarnaast zijn er informatiekaders over de namen van alle landen en hun inwoners en diverse thematische lijsten, zoals het telefoonalfabet en sms-afkortingen.

Nu ook voor expats!
De afgelopen jaren ontving de redactie veel mailtjes van gebruikers die het Nederlands niet als moedertaal hebben. Ook zij bleken in toenemende mate gebruik te maken van onze vertaalwoordenboeken, maar raakten daarbij soms een beetje gefrustreerd: bij de vertaling in bijvoorbeeld het woordenboek Engels-Nederlands werd het juiste Nederlandse lidwoord niet vermeld. Voor informatie daarover moest je dus het andere deel raadplegen. Kon dat niet beter? De oplossing: voortaan vind je bij het-woorden in de Nederlandse vertaling een markering. Handig voor tweedetaalleerders en - stiekem - ook voor alle andere gebruikers die wel eens twijfelen over de of het!  

Tjerk Hacquebord, redacteur bij Van Dale Uitgevers